Nieuwe leider PvdA moet alle generaties aanspreken

Bij de wisseling van het leiderschap van de PvdA zie je een botsing van ideeën over mens en maatschappij. Die zijn terug te voeren op de generatie waaruit de kandidaten voortkomen. Maar uiteindelijk moet een politiek leider meerdere generaties aanspreken om zijn partij aantrekkelijk te maken voor de kiezer.


Wat laat het aftreden van Cohen zien? Zijn presentatie, zijn manier van politiek bedrijven, was vanaf het begin van zijn optreden als fractievoorzitter sterk gekleurd door zijn generatieveld. Hij is een echte babyboomer.

Als bestuurder was dat niet zo'n probleem. Maar als fractievoorzitter en zeker als oppositieleider moet je de tijd aanvoelen, de taal van deze tijd spreken en vooral de energie uitstralen die nodig is om de mensen werkelijk aan te spreken. Politiek in deze tijd gaat over het nu.

Tot in de jaren zestig was politiek het domein van politici. Dit is ingrijpend veranderd. Politiek is haar aura van macht en invloed kwijt, politici worden niet langer beschermd door vanzelfsprekendheden als zuil, persoonlijke carrière en eventuele wijsheid. Het gaat nu om uitstraling, opstelling, afstemming op 'het volk'. Politici staan nu als het ware op het toneel, voor een veeleisend publiek. Samen spelen zij het complexe Grote Verkiezingsspel.

Job Cohen bleef echter bestuur- der, politicus oude stijl, beminnelijk en deskundig. Maar zijn generatieveld plaatste hem - in zijn functie van fractievoorzitter - 'buiten de tijd'.

Nu dienen zich vier leden van de generatie X, de generatie die geboren werd na de babyboomers, aan: Diederik Samsom (40), Nebahat Albayrak (43), Ronald Plasterk (54) en Lutz Jacobi (56). Kandidaat vijf (Martijn van Dam, 34) is lid van de pragmatische generatie. Als pragmaat blijft Van Dam verre van de politieke dogma's en spreekt hij vanuit zichzelf. Hij nodigt uit mee te doen en mee te denken. Hij staat, zoals hij zegt, met beide benen in de traditie van de PvdA, maar voelt de vrijheid die naar nu te vertalen. Hij spreekt de taal van nu, van samen, van zoeken. Precies de thema's van zijn generatie, die leeft met het gegeven dat de grote verhalen voorbij zijn, dat 'niemand het meer weet' en dat je het samen moet doen.

Samsom is, als jonge X'er, 'politieker', stelt voor om duidelijke keuzes te maken zodat de kiezer duidelijk wordt gemaakt 'waar we voor staan'. Hij wil 'een verhaal' presenteren en daarmee staat hij al meer in het generatieveld van de generatie X: dingen aanpakken, duidelijk maken, oplossen, regelen.

Plasterk, een late X'er, spreekt ook vanuit het generatieveld nu hij zegt dat hij in zijn eventuele nieuwe functie alles zal geven. Deze houding leerde de generatie X te ontwikkelen toen zij het maatschappelijk toneel betrad in de crisistijd van het begin van de jaren tachtig. Je moest wel je uiterste best doen als je ergens wilde komen. Deze generatie is ook goed in verbinden, de zaak bij elkaar houden, niet zo zeer vanuit een visie maar vooral praktisch. Plasterk wil de intellectuelen en de arbeiders verbinden om de PvdA bij elkaar te hoeden.

Nebahat Albayrak ziet zichzelf vooral de kwaliteiten in de fractie verbinden. Interessant is ook haar boosheid, strijdlust en overtuiging dat er 'iets in de samenleving moet gebeuren'.

Lutz Jacobi is een late X'er. Haar presentatieleuze, boven de partijen staan, is een X-thema: bij elkaar houden en verbinden.

Ik vat hun presentaties hier uiteraard te kort samen. Maar toch, in de presentaties van allen zie je de invloed van hun generatieveld. En dat maakt hen ook kwetsbaar.

Generatievelden en dus generaties zijn gevormd door hun tijd. Hun perspectief heeft een bepaalde tijd z'n geldigheid. En als het zich niet ontwikkelt, verliest het op een gegeven moment die geldigheid, maatschappelijk gezien.

Een politiek interessante nieuwe dimensie zou de ontmoeting van die velden zijn. Zo kunnen inzichten geboren worden die in het nu passen. Laat generaties samen het pensioenvraagstuk en het belang van Europa onderzoeken, en over onderwijs nadenken. Dat is dé manier om verleden en toekomst in het nu op elkaar af te stemmen.

Zo gauw één generatie domineert en haar generatieperspectief tot politiek uitgangspunt maakt, gaat dat ten koste van het geheel. Wat zou het mooi zijn als politici dit zouden (h)erkennen en aandurven.

 

Pieter van Dijk | oud-psychotherapeut